Innovatie
In het innovatieplan 2020 is een uitgebreide evaluatie opgenomen van de voorgaande periode. De belangrijkste constateringen zijn:
- Om strategische samenwerking met onderwijs verder te ontwikkelen zijn in 2019 diverse gesprekken gevoerd en in 2020 gepland met een breed scala aan hogescholen en universiteiten. Hierbij worden genoemd de RUG Campus Fryslân, WUR, Van Hall Larenstein NHL/Stenden en de Radboud Universiteit. De intentie is om gezamenlijke onderzoeks-/innovatieprogramma’s te schrijven voor belangrijke thema’s zoals klimaat, bodem, waterkwaliteit, circulaire economie en biodiversiteit.
- Daarnaast is bekeken hoe we de samenwerking met het Centre of Expertise Watertechnology (CEW) en het Waterapplicatiecentrum (WAC) en ons laboratorium kunnen versterken en beschikbare kennis en onderzoeksfaciliteiten met elkaar kunnen delen. En hoe het CEW een rol kan spelen bij de inzet van de demosite bij de rioolwaterzuivering Leeuwarden voor innovatie onderzoek door bedrijven. Dit als faciliterend onderdeel van het onderzoeks- en innovatieprogramma op de watercampus.
Concreet zijn in 2019 in totaal 18 nieuwe innovatieprojecten opgestart. Het beschikbare budget voor 2019 is daarmee nagenoeg volledig benut. De bijdragen hebben het mogelijk gemaakt dat bij onze bij innovatiepartners en subsidiënten een veelvoud daarvan aan deze innovatie-onderwerpen is uitgegeven.
Klimaatagenda
In de klimaatagenda hebben we de uitgangspunten en maatregelen opgenomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen (mitigatie) en om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan (adaptatie).
Adaptatie – omgaan met droogte en wateroverlast
Bij adaptatie gaat het om twee dingen. We werken continu aan waterveiligheid, voldoende water en schoon water. Bij ons werk betrekken we de nieuwste klimaatscenario’s van het KNMI. Bij de eerdere programma’s staat beschreven hoe we daarbij anticiperen op klimaatverandering.
Er komen steeds vaker weersextremen voor. Die kunnen leiden tot overlast die niet eenvoudig voorkomen kunnen worden. In het Deltaprogramma zijn daarom afspraken gemaakt hoe de risico’s en gevolgen daarvan kunnen beperken. Dit is een gezamenlijke maatschappelijke opgave. In Friesland werken we samen aan deze opgaven onder de vlag van het Fries bestuursakkoord water en klimaat (FBWK).
In 2019 hebben we samen met gemeenten gesprekken gevoerd met belanghebbenden over de gevolgen van klimaatverandering. Hierbij is gebruik gemaakt van de Friese klimaatatlas, die we in 2018 samen onze samenwerkingspartners hebben gemaakt. De uitkomst van die gesprekken is gebruikt voor het maken van Klimaatadaptatiestrategie (KAS). Deze strategie helpt bij het maken van klimaatbewuste keuzes voor de ontwikkelingen in bebouwd en landelijk gebied.
Mitigatie – energieneutraal, klimaatneutraal en circulair
In het landelijk klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt met het bedrijfsleven, maatschappelijke partijen en medeoverheden over de wijze waarop Nederland de CO2-uitstoot met 49% terugdringt in 2030. Een belangrijk deel van de maatregelen worden regionaal bedacht en uitgevoerd onder de vlag van de Regionale EnergieStrategie (RES). Wij hebben daarbij de volgende concrete doelen gesteld:
- Energieneutraal in 2025: energieneutraal betekent dat alle gebruikte energie duurzaam wordt opgewekt (elektriciteit, aardgas, brandstoffen voor mobiliteit en Woudagemaal). Een deel van de maatregelen hiervoor is opgenomen in ons Energie Efficiencyplan (EEP). In 2017, 2018 en 2019 zijn verschillende maatregelen voorbereid, waaronder het project Duurzame Slibverwerking en het plaatsen van zonnepanelen op rwzi’s. In 2020 besluit het bestuur over de resterende maatregelen om energieneutraal te worden.
- Klimaatneutraal in 2030: als we in 2025 energieneutraal zijn, stoten we nog steeds CO2 uit. Dit komt vrij bij het zuiveringsproces van afvalwater in de vorm van lachgas en methaan, en door gebruik van brandstoffen (verwarming gebouwen, werking Woudagemaal, transport). In 2019 zijn wij gestart met monitoren om te bepalen wat de lachgasemissie in werkelijkheid is. Met innovatieve lachgassensoren in de rwzi van Heerenveen en Joure wordt vanaf mei 2019 een jaar lang gemonitord. Daarnaast wordt in het najaar van 2019 gestart met het in beeld brengen van de methaanemissie uit slibbufferbakken en influentwerken.
- Circulair in 2050: Nederland wil in 2050 een circulaire economie zijn. Een economie zonder afval, waarbij alles draait op herbruikbare grondstoffen. De waterschappen onderschrijven dit en hebben in 2017 het Grondstoffenakkoord meeondertekend. In 2019 hebben we 14 medewerkers opgeleid als facilitator voor duurzaam grond-, weg- en waterbouw (DGWW).
- Assets beschikbaar stellen: We stellen onze assets beschikbaar voor initiatieven op het gebied van verduurzaming. Zoals bijvoorbeeld energie uit oppervlaktewater. In 2019 hebben wij is de intentieovereenkomst ‘Warm Heeg’ mede ondertekend. ‘Warm Heeg’ wil aquathermie als warmtebron ontwikkelen voor het gehele dorp (circa 850 woningen en enkele bedrijfspanden). Voor de subsidieaanvraag hebben we een businessmodel voor het lokale warmtenet opgeleverd. In het voorjaar van 2020 wordt duidelijk of ‘Warm Heeg’ in het kader van het programma aardgasvrije wijken subsidie krijgt.
- Regionale Energie Strategie Fryslân: op 15 oktober 2019 heeft het algemeen bestuur ingestemd met onze deelname aan het proces van de RES Fryslân. In dertig Nederlandse regio’s wordt momenteel hard gewerkt om te komen tot een strategie voor het realiseren van de mondiaal afgesproken klimaatdoelen. In Fryslân werken de provincie, de gemeenten, het waterschap, de netbeheerders Liander en Stedin, inwoners en andere stakeholders hieraan in een samenwerkingsverband.