Wat hebben we daarvoor gedaan?

Bestuursmaatregel begroting 2019
Sinds 2017 werken we met de nieuwe normering van de waterveiligheid en het Wettelijk Beoordeling Instrumentarium (WBI2017). Hierin staan de landelijk voorgeschreven rekenregels voor de beoordeling van de waterveiligheid van onze primaire waterkeringen. Bij de beoordeling werken we van grof naar fijn. Alleen op de locaties waar dat zinvol is, doen we extra - vaak gedetailleerder – onderzoek. In een aantal gevallen maken we gebruik van een ‘Toets op Maat’ of kijken we naar het oordeel van de beheerder. In 2022 willen we alle primaire waterkeringen in ons beheergebied op deze manier hebben beoordeeld. Over deze eerste beoordeling rapporteren we aan het Rijk. De informatie gaat ook naar de Tweede Kamer.

Dit hebben we bereikt in 2019
In 2019 zijn we gestart met de beoordeling van de Waddenzeedijk Schiermonnikoog. Volgens planning dienen we deze in het tweede kwartaal van 2020 in bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. De beoordeling van de duinwaterkering Schiermonnikoog breiden we uit met een analyse voor lange golven. Omdat het beschikbare instrumentarium hierin niet voorziet, vraagt dit een flinke extra inspanning. Hierna kan de beoordeling afgerond en ook ingediend worden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport.
Voor de beoordeling van de Waddendijk Ameland maken we gebruik van de verkorte beoordeling voor recentelijk versterkte trajecten. Voor de trajecten Lemmer - Stavoren en Stavoren – Afsluitdijk verkennen we de mogelijkheden om tot een voorlopig oordeel te komen. Daarmee krijgen we snel inzicht in de staat van de waterkeringen. Het kan alleen worden toegepast als er we geen grote veiligheidsproblemen verwachten. In de eerste helft van 2020 wordt duidelijk of dit haalbaar is. Wanneer dit niet het geval is, dan komt de planning en het beschikbare budget sterk onder druk te staan. Dit wordt toegelicht in de risicoparagraaf.
Ter voorbereiding op de beoordeling van de Waddenzeedijk Zurich-Koehool in 2020-2021 hebben we het grondonderzoek aanbesteed en zijn peilbuizen in de dijk geplaatst.

Bestuursmaatregel begroting 2019
In de tweede helft van 2018 zijn we met het Rijk gesprekken gestart over de overdracht van de primaire waterkeringen op de Friese Waddeneilanden (dijk en duinwaterkering Vlieland, duinwaterkering Terschelling en duinwaterkering Ameland). De eerste inventarisaties en verkenningen vormen de basis voor een gezamenlijk plan van aanpak voor de overdracht. Het daadwerkelijk moment van overdracht willen we goed afstemmen op de verlegging van de dijkring op Vlieland en Terschelling en het afronden van de dijkverbetering Vlieland. We vinden het bovendien belangrijk dat er een goede financiële regeling komt voor de extra kosten.

Dit hebben we bereikt in 2019
In het voorjaar is overeenstemming bereikt met RWS over de procesaanpak. Inmiddels zijn er in de ambtelijke bezetting bij RWS en Wetterskip Fryslân een aantal wijzigingen opgetreden. Ook is het nodig om de financiële kaders met elkaar scherp te stellen. Dit maakt dat we ons in de eerste helft van 2020 bezinnen op de te nemen vervolgstappen.

Bestuursmaatregel begroting 2019
Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is een gezamenlijk programma van het Rijk en de waterschappen. Als gezamenlijke overheden financieren we via het Deltafonds verbeteringen aan de primaire waterkeringen. Dat doen we in de verhouding 50% Rijk, 40% gezamenlijke waterschappen en 10% eigen waterschap. In het voorjaar van 2019 stellen we gezamenlijk vast welke projecten de komende jaren binnen het programma prioriteit hebben: het programma ‘2020-2025’.
De komende jaren pakt Wetterskip Fryslân de projecten aan die in het landelijke HWBP zijn afgesproken. De projecten doorlopen een verkenningsfase, een planvormingsfase en een uitvoeringsfase. Indien nodig vindt na afloop van een project nog monitoring plaats.
Het project Dijkverbetering Ameland is in 2018 opgeleverd. Dit project ronden we in 2019 financieel af. Daarnaast gaan we verder met het monitoren van het innovatieve materiaal Elastocoast dat in de Waddenzeedijk Friese Kust is aangebracht. In 2019 starten we ook met het verbeteren van 4,4 km van de Lauwersmeerdijk.
In 2018 heeft het bestuur ingestemd met de start van de verkenningsfase van het project Koehool-Lauwersmeer. Met 47 km aan verbeteringen is dit een omvangrijk project. Daarom is de dijkverbetering als aparte bestuursmaatregel in deze begroting opgenomen.

Dit hebben we bereikt in 2019
Dijkverbetering Ameland
In 2019 is de eindafrekening is met het HWBP afgerond. De dijk en duikers zijn overgedragen aan Beheer.
Dijkversterking Waddenzeedijk Friese Kust
Bij dit project is Elastocoast (een verlijmde steenlaag) gebruikt om de steenbekleding te versterken. Het project is eind 2016 afgerond. Begin 2017 werd geconstateerd dat bij de Elastocoast bekleding veel stenen los lagen. Secties 1, 2, 3 (Zwarte Haan, Holwerd Oost en -West): werkzaamheden afgerond in 2018 en overgedragen aan beheer. Dit jaar zijn deze secties financieel afgerond met het HWBP.
Sectie 4 (Wierum): in 2018 is onderzocht om Elastocoast mengsels te verbeteren zodat deze bestand zijn tegen de eroderende omstandigheden bij Wierum. In 2018 zijn proefvakken van deze mengsels aangelegd. Deze proefvakken zijn gemonitord tijdens het stormseizoen 2018/2019 en de resultaten werden in juli bekend. Deze proefvakken zijn aangelegd waarbij de huidige Elastocoast is bedekt met de nieuwe mengsels. Uit de monitoring blijkt dat er wel minder erosie is, maar dat het niet is gestopt. We zijn in gesprek met het HWBP over het vervolg. Het lijkt logisch om sectie 4 aan project Koehool-Lauwersmeerdijk toe te voegen in plaats van een nieuw dijkversterkingsproject op te starten.
Dijkversterking Lauwersmeerdijk
De asfaltbekleding van de Lauwersmeerdijk is onder de ondergrens van de nieuwe normering gezakt en moet zo spoedig mogelijk vervangen worden. In 2018 is de verkennings- en planuitwerkingsfase uitgevoerd, als voorbereiding op de uitvoering van de dijkverbetering. Voor de zeezijde van de dijk is een ontwerp gemaakt voor in het oplossen van de buitendijkse faalmechanismen. Het werk is in mei gegund en gestart in juni 2019. De officiële starthandeling was op 8 juli 2019. Naar de faalmechanismen voor de binnenzijde van de dijk (macrostabiliteit) loopt het onderzoek nog door in 2020. Het definitieve resultaat wordt verwacht in het tweede kwartaal van 2020. Volgens de planning is de dijk op 1 oktober 2020 dijkveilig. Het werk wordt in 2021 opgeleverd.

Bestuursmaatregel begroting 2019
Als onderdeel van het HWBP voeren we samen met de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s de projectoverstijgende verkenning (POV) Waddenzeedijken uit. Samen onderzoeken we in 2018 en 2019 innovatieve concepten voor het verbeteren van dijken. Denk daarbij aan dijken met voorland, multifunctionele dijken of het koppelen van wensen uit de omgeving. Doel is te onderzoeken hoe haalbaar en uitvoerbaar dit soort oplossingen zijn; in Noord-Nederland en mogelijk ook landelijk. De (tussen)resultaten nemen we zoveel mogelijk mee in dijkversterkingsprojecten, zoals Koehool-Lauwersmeer en Lauwersmeerdijk.

Dit hebben we bereikt in 2019
In 2018 zijn de onderzoeken Multifunctionele dijk en Effectiviteit Voorland Hydraulische Randvoorwaarden uitgevoerd. De resultaten zijn in 2019 gerapporteerd aan het HWBP.
Het onderzoek Dijk met Voorland is eind 2019 afgerond. De eindrapportage voor de studie naar het culturele erfgoed in de zone dijk met voorland is opgeleverd. De (beheer)visie met betrekking tot samenwerking bij dijken met voorlanden is afgerond. Er is een pilot ‘Zomerkaden dicht bij de dijk’ gedefinieerd die gekoppeld wordt aan het dijkversterkingsproject Koehool - Lauwersmeer.
De pilot in het kader van het onderzoek Asfaltbekledingen is uitgevoerd. Door vier marktpartijen zijn totaal zes innovaties aangelegd, drie nieuwe asfaltoplossingen en drie oplossingen in de vorm van een overlaging van bestaande asfaltbekledingen. De eerste monitoring is afgerond en de resultaten worden in het voorjaar van 2020 opgeleverd. Het onderzoek wordt daarna afgerond. De meerjarige monitoring van de proefvakken start in 2020 en wordt naar verwachting onderdeel van de Kennis en Innovatie Agenda (KIA) van het HWBP.
De gehele POV Waddenzeedijken zit in de afrondende fase. Alle twaalf onderzoeken zijn uitgevoerd en de integrale rapportage, inclusief financiële verantwoording wordt opgesteld.

Bestuursmaatregel begroting 2019
Als onderdeel van de derde landelijke toetsronde van het HWBP is het traject Koehool - Lauwersmeer over een lengte van circa 23 km afgetoetst op met name bekleding. In 2016 is de beschikking voor de verkenningsfase afgegeven. In 2018 hebben we voor ditzelfde traject een beoordeling ten opzichte van de nieuwe normering afgerond. Het volledige traject van circa 47 km is daarin afgetoetst op macrostabiliteit, piping en bekleding. Hierop is de verkenningsfase en de planning van het project aangepast.
In het HWBP is een bedrag van € 311 miljoen gereserveerd voor het volledige project. De planning ziet er als volgt uit:

• De verkenning is afgerond in november 2020. Dan ligt er een vastgesteld voorkeursalternatief.
• De planfase loopt van november 2020 tot december 2022. Aan het eind van deze fase is een contract voor de uitvoering afgesloten met een opdrachtnemer.
• In januari 2023 starten de dijkverbeteringen. Eind 2028 zijn de werkzaamheden klaar.

Dit hebben we bereikt in 2019
In het kader van een nadere veiligheidsanalyse zijn extra boringen en sonderingen uitgevoerd. Met de nieuwe gegevens zijn in 2019 aanvullende berekeningen uitgevoerd om voor een aantal faalmechanismen tot een eenduidig en stabiel eindoordeel te komen. Recente inzichten over de hydraulische belastingen zijn in deze analyse meegenomen. De nadere veiligheidsanalyse wordt in het voorjaar van 2020 afgerond. Vervolgens kan de definitieve scope van het project bepaald worden.
De resultaten van de POV Waddenzeedijken worden meegenomen in de verkenningsfase. Tijdens de POV onderzoeken hebben we nauw samengewerkt met stakeholders en belanghebbenden in het gebied.
We gaan de dijkversterkingen van de Waddenzeedijk programmatisch en gebiedsgericht organiseren. Daarom starten we met het Programma Waddenzeekering. Dit programma heeft de opdracht om met een gebiedsgerichte aanpak maatregelen te nemen die:

• Fryslân tegen overstromingen beschermen.
• de Waddenzeedijk als een integraal onderdeel van de Waddenzeekust laten functioneren.
• samen met alle belanghebbenden/partners te komen tot onderlinge afstemming van plannen en uitvoeringen.

Waar mogelijk leidt het gezamenlijk maken van plannen ook tot onderlinge samenwerking in de uitvoering. Om zo de maatschappelijke ruimtelijke opgaven in het gebied (waterschap, rijk provincie, gemeenten, natuurorganisaties et cetera) met een positieve kosten-batenafweging te realiseren. De eerste contouren voor het Programma Waddenzeekering zijn eind 2019 vastgesteld.

Bestuursmaatregel begroting 2019
Tussen 2016 en 2021 voeren we de derde beoordelingsronde van de regionale waterkeringen uit. In 2018 is de voor de hoogtetoets benodigde ICT aangepast en getest. Ook hebben we in 2017 geïnvesteerd in onze kennis op het gebied van de beoordeling van de stabiliteit. Hier hebben we in 2018 op doorgebouwd. In 2021 zullen de resultaten van de derde beoordeling beschikbaar zijn. Onze bevindingen delen we dan in de vorm van een rapport met de provincies Fryslân en Groningen.

Dit hebben we bereikt in 2019
Om de kwaliteit van de beoordeling te verhogen willen we de nieuwe AHN 4 (Algemene Hoogtekaart Nederland) gebruiken voor de toetsing. Daarom zijn we in overleg met provincie Fryslân om de rapportage van de derde beoordeling te verplaatsen van 2021 naar eind 2022. Daarom is de hoogtetoets in 2019 nog niet uitgevoerd.

Bestuursmaatregel begroting 2019
Met het programma verbeterwerken regionale waterkeringen zorgen we dat de regionale waterkeringen weer voldoen aan de door de provincie gestelde norm. Omdat de waterkeringen in de loop van de tijd zakken, beoordelen we de regionale waterkeringen elke zes jaar opnieuw. Waterkeringen die we al eerder hebben aangepakt, hogen we dus na verloop van tijd opnieuw op. De huidige verbeterwerken zijn gebaseerd op de in 2014 en 2016 uitgevoerde tweede toetsing van hoogte en stabiliteit. Op verschillende locaties - in totaal gaat het om circa 200 kilometer – zijn verbeteringen nodig. Inmiddels zijn alle trajecten geanalyseerd, geprioriteerd en gedeeltelijk geprogrammeerd. Met provincie Fryslân is afgesproken het huidige programma in 2027 af te ronden. In 2021 beoordelen we opnieuw. Verbeterwerken die uit deze beoordeling voortkomen, pakken we ná 2027 op.

Dit hebben we bereikt in 2019
We hebben circa 60 kilometer verbeterwerken opgeleverd. Dit is het resultaat van onder andere het project Oppenhuizen en tracés nabij Akkrum. En door het vaststellen van de legger in 2019 is circa 40 kilometer waterkering administratief opgelost door de regionale waterkering beter in de aanwezige hoogte te situeren.