Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Water en klimaatadaptatie
Water is de kern van ons werk. De veranderingen in het watersysteem door de invloed van klimaatverandering zijn daarom goed voelbaar: de zeespiegel stijgt, we krijgen aker te maken met extreme droogte en warmer water heeft invloed op de kwaliteit van het water. Om veilig, voldoende en schoon te kunnen waarborgen is klimaatadaptatie nodig. De maatregelen die we hiervoor treffen worden ook in de paragrafen primaire keringen, boezem, deelsystemen en waterketen beschreven.
We werken op veel verschillende manier aan klimaatadaptatie, de actuele acties zijn beschreven in de klimaatagenda. Een aantal belangrijkste maatregelen waaraan we vanaf 2016 hebben gewerkt zijn:

• Het uitvoeren van het HWBP.
• Risicogericht ontwerpen van keringen.
• Uitvoeren van stresstesten in het stedelijk gebied om de waterafvoer te kunnen verbeteren.

Er liggen nog uitdaging op het gebied van adaptatie bij bijvoorbeeld:

• De versterking van de IJsselmeerdijk
• Verzilting
• Toekomst van vrij spuien op de Waddenzee

Dit doel is gekoppeld aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:    

• Duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11)
• Klimaatactie (SDG 13)

Energie
Naast klimaatadaptatie werken we aan mitigatie: het tegengaan van verdere klimaatverandering. We beperken ons energiegebruik en werken aan het duurzaam opwekken van energie om onze CO2 uitstoot terug te dringen, maar bijvoorbeeld ook om een robuuster en minder afhankelijk systeem te creëren. Hiervoor hebben we het energiebeleidopgesteld. Een aantal maatregelen:

• Het vergroenen van het wagenpark op basis van elektriciteit en groen gas en als het echt niet ander kan, het gebruik van blauwe diesel. Daarnaast is een onderzoek gedaan naar duurzamer woon-werkverkeer.
• Zonnepanelen op onze eigendommen zoals rwzi's om ze zelfvoorzienend te maken.
• Uitbreiden van de energiefabriek.

Er liggen grote uitdagingen op het gebied van mitigatie bij:

• Energiegebruik bij investeringsprojecten en waterbeheer
  • Voor transport
  • Voor materiaalgebruik

Dit doel is gekoppeld aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:

• Betaalbare en duurzame energie (SDG 7)
• Klimaatactie (SDG 13)

Materialen en circulariteit
We bezitten verschillende kunstwerken en andere assets. Voor de bouw en renovatie van deze assets, worden grondstoffen gebruikt. Het wordt steeds duidelijker dat grondstoffen schaarser worden en dat er veel afval ontstaat. Bovendien geldt dat het transport en verwerken van de grondstoffen het overgrote deel vormen van de CO2-voetafdruk van Wetterskip Fryslân. Daarom gaan we steeds meer op een circulaire manier om met materialen. Circulariteit heeft vooral betrekking op de manier waarop we dingen en werken aanbesteden en inkopen. Daarom hebben we sinds 2017 het MVI actiejaarplan, dat in 2019 is geactualiseerd. Daarnaast komen er veel grondstoffen vrij bij de rwzi’s, waar waardevolle stoffen uit zijn te halen.

Voorbeelden van maatregelen die we treffen om meer circulair te worden zijn:

• Project Grip op Grond, waarbij grondstromen met elkaar worden verbonden op provinciaal niveau.
• Hergebruik van bouwmaterialen in projecten.
• Innovatie-pilot Winning van cellulose uit het zuiveringsproces.

Er liggen grote uitdagingen op dit gebied bij:

• Materiaalgebruik bij renovaties en bouw tijdens investeringsprojecten en regulier beheer,

Deze categorie draagt bij aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:

• Industrie, innovatie en infrastructuur (SDG 9)
• Verantwoorde consumptie en productie (SDG 12)

Maatschappelijk Verantwoord Inkopen in het algemeen
Bij elke aanbesteding die we opstellen worden minimaal de minimumeisen voor de betreffende productgroep uit de MVI-criteriatool van de Rijksoverheid opgenomen. Er kan een keuze gemaakt worden uit drie verschillende ambitieniveaus: basis, significant en ambitieus.
Binnen productgroepen waar Europese/wereldwijde certificeringen/keurmerken in het kader van maatschappelijk verantwoorden inkopen gebruikt worden, nemen we deze op als eis.
Daarnaast wordt de opdrachtnemer gestimuleerd om maatschappelijke waarde te creëren. Door in de gunningscriteria punten toe te kennen aan de extra maatregelen die de opdrachtnemer neemt in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

SROI
Sinds 2019 maken we voor het thema Social Return On Investment (SROI) gebruik van de diensten en de monitoringstool van Social Return in de Regio. Dit is opgenomen in ons inkoop- en aanbestedingsbeleid. Hiermee sluiten we aan op de Friese eis die door meerdere Friese overheden gehanteerd wordt. Op deze manier wordt er vanuit de Friese overheden één aanpak gehanteerd. In aanbestedingen wordt afgesproken dat de opdrachtnemer een bepaald percentage van de opdrachtwaarde of de loonsom dient in te zetten voor Social Return. Door bijvoorbeeld extra werk/leer(ervarings)plaatsen te creëren. Social Return in de Regio helpt de opdrachtnemer tijdens de looptijd van het contract om de plaatsen in te vullen en het percentage daadwerkelijk te bereiken.

CO2 prestatieladder
We eisen van onze opdrachtnemers dat zij zo milieuvriendelijk mogelijk werken. Om dit te toetsen wordt als gunningscriterium in aanbestedingen vaak een certificaat op de CO2 prestatieladder gevraagd. Omdat we het goede voorbeeld willen geven en de opdrachtnemers zoveel mogelijk willen stimuleren zijn we in 2019 gestart met een traject om onszelf te certificeren op de CO2 prestatieladder. Om de eerste stappen te kunnen maken is ingezet op een niveau 3 certificering. Het gevolg hiervan is dat CO2 uitstoot en kosten gereduceerd worden.

Circulariteit
In 2019 is door de Friese overheden een ambitiedocument ondertekend om in 2020 10% circulair in te kopen. Samen met de Vereniging Circulair Friesland en de andere Friese overheden zijn we in 2019 gestart met een kerngroep om deze ambities waar te maken. Hiervoor zijn onder andere een definitie circulair inkopen, een handreiking en een monitoringstool ontwikkeld, zodat in 2020 het aandeel circulariteit gemeten kan worden en de ambitie van 10% circulair inkopen van fysieke producten in 2020 concreet gemaakt kan worden.

Aanpak Duurzaam Grond- Weg- en Waterbouw
We gebruiken de vier instrumenten (omgevingswijzer, ambitieweb, CO2-prestatieladder, DuBoCalc) van de Aanpak Duurzaam Grond-, Weg- en Waterbouw (DGWW) bij de voorbereiding en uitvoering van ons beleid, onze plannen en projecten en beheer en onderhoudsmaatregelen. Ondertussen wordt bij elk project de omgevingswijzer en het ambitieweb ingevuld en bij de ontwerpkeuze wordt DuBoCalc gebruikt om de milieu-impact in beeld te brengen. De CO2-prestatieladder wordt ingezet bij de aanbesteding van projecten. 17 medewerkers zijn opgeleid als facilitator voor het gebruik van de Aanpak DGWW, en staan klaar om beleidsmakers, planvormers, projectleiders en beheerders te helpen bij het proces. Een 6-jaarlijkse leerkring helpt de 60 betrokken medewerkers verder te professionaliseren op dit gebied.
Daarnaast wordt voor de beton- en asfaltwerken het 'moederbestek' van BouwCirculair gebruikt, om het gebruik van primaire grondstoffen terug te dringen. Het gebruik van fossielvrije brandstoffen voor het materieel van de aannemer wordt bij de aanbestedingen voorgeschreven.

Ecologie en biodiversiteit
Als waterbeheerder hebben we veel te maken met het waterleven. Deze heeft namelijk een belangrijke wisselwerking met bijvoorbeeld de waterkwaliteit, zoals ook te zien was in het hoofdstuk Schoon water in het kader van de KRW.. Maar er begint  steeds meer overlap te ontstaan met de doelen om flora en fauna op land te beschermen en de biodiversiteit te verbeteren. In het coalitieakkoord van 2019 wordt het bijdragen aan de biodiversiteit expliciet genoemd. Voorbeelden van maatregelen die we nemen om de biodiversiteit te verbeteren zijn:

• Aanleg van vistrappen en zoet-zout gradiënten zoals bij gemaal de Heining
• Aanleg van natuurvriendelijke oevers

Er liggen nog uitdagingen op het gebied van biodiversiteit op het gebied van:

• Stimuleren van ecologisch beheer
• Stimuleren van meer biodiversiteit op bijvoorbeeld dijken

Deze categorie draagt bij aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:

• Leven in het water (SDG 14)
• Leven op het land (SDG 15)

Bodem en ondergrond
Als waterschap hebben we vooral te maken met bodem en ondergrond als het gaat over de wisselwerking met het water en als we het hebben over grond als grondstof voor projecten.
Zoals genoemd onder materialen en circulariteit, werken we samen met  provincie Fryslân aan het project Grip op Grond. Daar proberen we grondstromen te verbinden.
We dragen bij aan de Bodemwerkplaats. Deze investeert in meer onderzoek en praktische kennis over duurzamer bodembeheer. Daar zijn voor ons bijvoorbeeld het uitspoelen van nutriënten, vergroten van waterbergend vermogen en het uitstoten van emissies belangrijke thema's.

Deze categorie draagt bij aan de volgende duurzame ontwikkelingsdoelen:

• Verantwoorde consumptie en productie (SDG 12)
• Klimaatactie (SDG 13)