Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) richt zich op een waterrobuuste en klimaatbestendige inrichting van Nederland in 2050. De droge zomers van 2018 en 2019 lieten zien dat het daarbij niet alleen gaat om wateroverlast.
De startnotitie Duurzaam beheer zoetwater is in 2019 vastgesteld. Het beschrijft de werkwijze om samenhangend beleid op het gebied van zoetwater te ontwikkelen. Het gaat daarbij ook om waterbeschikbaarheid. De waterbeheerders in Nederland hebben in het Deltaplan Zoetwater afspraken gemaakt om de beschikbaarheid van zoetwater in het grond- en oppervlaktewater in de toekomst te waarborgen. De waterbeschikbaarheid maakt duidelijk waar de watergebruiker op kan rekenen in normale en droge situaties. Om tot een beleidsnota Duurzaam beheer zoetwater te komen, gebruiken we verschillende bouwstenen. Bijvoorbeeld de uitwerking van waterconservering, het toepassen van de uitkomsten van de grondwaterstudie Fryslân, ervaringen van de droge zomers in 2018 en 2019 en de evaluatie en actualisatie van het grondwaterbeleid. Ook onderdelen van de toekomstbestendig waterbeheer-visie krijgen een plek. Denk aan wateraanvoer naar de zandgebieden en doorspoelen van de verziltingsgevoelige gebieden. Daarnaast werken we landelijke en regionale ambities en afspraken uit, bijvoorbeeld met betrekking tot het IJsselmeer.
In 2019 zijn we gestart met het kritisch toetsen van de normering wateroverlast voor de laagste gebieden in een peilvak en de ontwikkeling van mogelijke compensatiemaatregelen.
Samenwerken met de provincie en gemeenten
Het watersysteem is voor ons een wezenlijk onderdeel van de ruimtelijke ordening van Fryslân. Daarom hebben we een belangrijke inbreng bij provinciale en gemeentelijk (omgevings) plannen. In 2019 hebben we geadviseerd op de ontwerp-Omgevingsvisie en uiteindelijk een zienswijze ingediend op dat ontwerp. De grondwaterstudie hebben we afgerond en de rapportage is op 1 oktober 2019 gepresenteerd aan het algemeen bestuur. We hebben de samenwerking met de provincie en Friese gemeenten in het kader van de Friese Aanpak voortgezet.
Als uitwerking van de bouwsteen water en de ontwerp-omgevingsvisie zijn we in 2019 samen met de provincie gestart met het opstellen van een Friese boezemstudie. Dit is een integrale studie gericht op het toekomstig functioneren van het Friese boezemwatersysteem. Daarbij schetsen we scenario’s op basis van de mogelijke ontwikkelingen in het gebruik en de mogelijke veranderingen van het klimaat. In 2020 wordt de studie afgerond.
Het peilbesluit voor de boezem leveren we in het eerste kwartaal van 2020 op. Inclusief een evaluatie van het peilbeheer van de Friese boezem over de afgelopen 20 jaar en een voorstel voor het opnieuw en juist begrenzen van de Friese boezem.
Maatregelen tegen wateroverlast
In het uitvoeringsprogramma Veiligheidsplan II zijn maatregelen tegen wateroverlast in de boezem en de deelsystemen opgenomen. Denk daarbij aan boezemuitbreiding en waterberging in de deelsystemen. In 2019 is de opdracht voor toetsing van de deelsystemen verleend en wordt in 2020 uitgevoerd. Vervolgens vindt aanpassing van het beleid plaats (2021).
Vijf varianten oevers langs vaarwegen
We zijn sinds 2014 vaarwegbeheerder voor de E- en F-vaarwegen. Voor het beheer van de oevers langs vaarwegen zijn in 2019 vier varianten uitgewerkt. Dat doen we samen met provincie en gemeenten. Afstemming hierover vindt plaats via een projectorganisatie. Bestuurlijke afstemming gebeurt via de daarvoor ingestelde stuurgroep waarin we vertegenwoordigd zijn. De stuurgroep heeft gevraagd de bevindingen uit de vier varianten te verwerken in een vijfde variant. We nemen medio 2020 een besluit over de uitkomsten en adviseren aan Provinciale Staten. Na finale besluitvorming door Provinciale Staten werken we de benodigde maatregelen uit en nemen ze op in de begroting.
Veenweideprogramma 202-2030
In 2019 zijn we met provincie Fryslân in een gezamenlijke projectorganisatie gestart met het opstellen van het veenweidenprogramma 2020-2030. In oktober 2019 is de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) opgeleverd. Op basis van deze MKBA, het richtinggevend advies en nadere uitwerkingen stellen Provinciale Staten en het algemeen bestuur in het najaar van 2020 de ambitie voor de langere termijn vast met een uitvoeringsprogramma voor 2020-2030. De diverse onderzoekspilots zijn voortgezet, waarbij 2019 het laatste meetjaar was voor de pilot onderwaterdrainage.
Watergebiedsplannen
In 2019 hebben we gekozen om in 2021 het watergebiedsplan Westergo op te stellen. In het gebiedsproces Harlingen-Franeker, wat onderdeel uitmaakt van deelgebied Westergo, voeren we al werk uit.
De provincie heeft inmiddels een aangepaste waterverordening in procedure gebracht. Deze wordt naar verwachting in maart/april 2020 door Provinciale Staten vastgesteld. De aanpassing gaat over de vrij afstromende gebieden. Inmiddels is eind 2019 gestart met het afronden van vijf lopende revisiepeilbesluiten die daar mede afhankelijk van waren (Appelscha, Twijzel, Tsjonger, Alde Feanen en Koningsdiep-West).
Ons werk in stedelijk gebied
We hebben met gemeenten een overeenkomst gesloten over het onderhoud van wateren en de overname van kunstwerken in bebouwde kernen. Uiterlijk in 2025 moet het achterstallig onderhoud uitgevoerd zijn. In 2019 heeft een (tussen)evaluatie plaatsgevonden. De evaluatie is gedeeld met de betrokken portefeuillehouders. Mede omdat het lastig is om de benodigde gegevens te verzamelen, hebben we afgesproken dat de bestuurlijke besluitvorming in de eerste helft van 2020 plaatsvindt.
Met het project Wateractieve Stad onderzoeken we de effecten van klimaatverandering in het stedelijk gebied. Daarbij sluiten we aan bij het thema Ruimtelijke Adaptatie/Waterketen in Samenhang (RAWIS) van het FBWK 2.0 met bijbehorend ambtelijk uitvoeringsprogramma.
Onze onderhoudsplannen
Voor de boezem en de deelsystemen hebben we het bestaande onderhoudsplan geactualiseerd. Het onderhoudsplan gaat over alle watersysteemassets die bij het waterschap in beheer en onderhoud zijn. Daarnaast voeren we een verkenning uit naar eventuele participatie in onderhoud en beheer door ingelanden (‘zelfbeheer’). Het geactualiseerde onderhoudsplan is klaar. Door het dagelijks bestuur is besloten dat eerst een evaluatie met betrekking tot het baggeren aan het algemeen bestuur moet worden aangeboden, voordat we verdergaande besluiten nemen. Deze evaluatie bieden we in het eerste kwartaal van 2020 aan.